به گزارش خبرگزار وسائل، آقایان ناصر جمال زاده و علی جعفری هرستانی، نویسنگان مقاله« باز تعریف حزب مطلوب و نقش آن در جامعه سیاسی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی» سعی در ارائه و بیان یک معنا و توصیف از حزب با توجه به مبانی فکری رهبران جمهوری اسلامی دارند و در این راستا نوعی تفکیک میان حزب از منظر اسلامی و غربی را در حوزه نظر و عمل را ارائه می دهند.
چکیده
یکی از لوازم اساسی در بومی سازی و تولید علوم انسانی اسلامی، بازطراحی مفاهیم بنیادین این حوزه است. از این منظر تلّقی و تعریفی که از جامعه و سیاست و نسبت این دو در جامعه شناسی سیاسی ارائه می شود، می تواند در تعریف و جایگاه احزاب به عنوان نهاد واسط میان جامعه و حکومت، تأثیرگذار باشد.
اعتقاد نویسندگان این مقاله بر این است که در مبانی فکری رهبران انقلاب اسلامی و طرّاحان نظام جمهوری اسلامی، نظریه سیاست اسلامی و جامعه شناسی اسلامی قابل استنباط و استخراج است که می توان بر اساس آن به تبیین جامعه سیاسی و جایگاه و نقش احزاب در آن دست یافت.
بر این اساس نظریات حضرت امام خمینی(ره) به عنوان پایه گذار انقلاب اسلامی ایران و حضرت آیت الله خامنه ای و آیت الله مطهری در مورد احزاب مورد تأکید قرا گرفته اند.
چارچوب نظری در این مقاله نظریه «اصالت توأمان فرد و جامعه»، است که بر اساس آن محوریت قدرت به عنوان موضوع و غایت سیاست نفی شده است و سیاست به علم هدایت جامعه باز تعریف می شود در این نگاه، احزاب به عنوان نهادهای اجتماعی موثّر در جامعه پذیری سیاسی و هدایت اجتماعی مورد توجّه قرار می گیرند و بر این اساس تمایز حزب در رویکرد اسلامی با ادبیات موجود غربی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی تبیین می گردد. روش تحقیق این مقاله توصیفی -تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای خواهد بود.
مقدمه
یکی از لوازم اساسی در بومی سازی و تولید علوم انسانی اسلامی باز طراحی مفاهیم بنیادین این حوزه، است. روشن است که برداشت های مختلف از مفهوم جامعه و نسبت فرد و جامعه از یکسو و برداشت های متفاوت از مفهوم سیاست و موضوع و غایت علم سیاست از سوی دیگر می تواند به الگوهای متفاوت جامعه شناسی سیاسی بیانجامد و به تبع آن موجب تغییر در تعریف و نقش احزاب در جامعه شناسی سیاسی گردد.
اگرچه عمدتاً ابتنای بر مفروضات و مشهورات علوم انسانی و اجتماعی غربی در این حوزه متداول است، اما باید توجّه داشت که تحلیل اندیشه متفکران اسلامی باید در بستر فهم خود ایشان از مبانی اسلامی تحلیل شود، نه در بستر و چارچوب علوم اجتماعی وارداتی غربی! و فهم مواضع رهبران انقلاب اسلامی در مقابل مقوله احزاب نیز با همین چالش روبرو است.
البته این مسئله به معنای نفی کامل ادبیات رایج علوم اجتماعی نیست. چراکه رویکرد اسلامی می تواند واکنش های مختلف؛ تأیید، نفی، تکمیل و اصلاح را بر اساس مبانی خود نسبت به علوم انسانی غربی داشته باشد. بی توجهی به مبانی خاص اسلامی تئوری پردازان و رهبران انقلاب اسلامی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی یکی از اشکالات اساسی در فهم اندیشه سیاسی ایشان است.
همان گونه که جمهوری مطرح شده در جمهوری اسلامی چیزی غیر از دموکراسی های رایج در غرب بوده و شکل و قالب مردم سالاری و مشارکت حداکثری مردم با محتوای اسلامی باز طراحی شده است، چنین ملاحظاتی در تحلیل سایر مفاهیم سیاسی ازجمله مفهوم سیاست، جامعه و احزاب قابل پیگیری است.
برخلاف آنچه عموماً تصوّر می شود نویسندگان این مقاله معتقدند در مبانی فکری رهبران انقلاب اسلامی و طرّاحان نظام جمهوری اسلامی، نظریه سیاست و جامعه شناسی اسلامی قابل استنباط و استخراج است که می توان بر اساس آن به تبیین جامعه سیاسی و جایگاه و نقش احزاب دست یافت. با این مفروض، در این مقاله بر سه متفکّر محوری تأکید شده است.
اوّل، امام خمینی(ره) به عنوان نظریه پرداز، معمار و رهبر کبیر انقلاب اسلامی، دوّم آیت الله خامنه ای به عنوان مفسّر و شاگرد مکتب فکری امام خمینی(ره) و سوّم شهید آیت الله مطهری به عنوان نظریه پردازی که که آثار او مورد تأیید امام خمینی(ره) قرار گرفت.
نگارنده بر این اعتقاد است که در رویکرد اسلامی تئوری پردازان و رهبران انقلاب اسلامی، همان گونه که سیاست به«هدایت جامعه به سوی سعادت» باز تعریف می شود و قدرت نیز جنبه اصالتی و مطوب ذاتی بودن خود را از دست می دهد و نگاه به فرد و جامعه نیز تغییر کرده و با نگاه و رویکرد« اصالت توامان فرد و جامعه» در کنار سعادت و هدایت فرد، از سعادت فرد و جامعه سخن به میان می آید در این فضا فهم و تعریف از احزاب به عنوان حد واسط میان فرد و جامعه و سیاست و جامعه متفاوت می گردد.
مقاله« باز تعریف حزب مطلوب و نقش آن در جامعه سیاسی از دیدگاه رهبران جمهوری اسلامی»، به قلم آقایان ناصر جمال زاده و علی جعفری هرستانی، در فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 24، پاییز 1396 و در صفحات 86 - 103 به چاپ رسیده است./206/0/ح